Mając na względzie fakt, że korzenie wielu wiernych diecezji zielonogórsko-gorzowskiej wywodzą się z dawnych kresów wschodnich II Rzeczypospolitej, a także chcąc zachować dla przyszłych pokoleń i szerzej udostępnić związane z nimi cenne dziedzictwo, niniejszym ustanawiam Archiwum Kresowe… Tadeusz Lityński Biskup Zielonogórsko-Gorzowski
W 100-lecie wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku ze smutkiem przypominam hasło: Dziś, gdy na Ziemi Lubuskiej, wciąż dyskryminuje się naszą kresową przeszłość, warto o naszych przodkach mówić, pisać i przypominać. Lubuskie uczelnie, muzea, archiwa, biblioteki i inne instytucje państwowe nie chcą zajmować się przeszłością Kresowian, mimo że to właśnie tu osiedliło się ich najwięcej.
Czytaj dalej „W hołdzie kresowym bohaterom wojny z bolszewikami”
11 maja 2019 roku mieliśmy przyjemność gościć u Państwa Kutnych w Kłodzku. Michał Kutny (urodzony w 1926 roku w Zarwanicy – wsi leżącej przy szosie Złoczów-Tarnopol) z pomocą żony Janiny z Sawrasów (ur. 1934), spisał na początku lat 90. XX wieku wspomnienia. W kilku tomach zawarł wszystko co wiedział o swej rodzinie i sąsiadach – od roku 1865 do roku 2009.
Obrona Kozaków 16 marca 1944 roku to jedna z nielicznych zwycięskich potyczek z przeważającymi siłami policyjnych pułków Dywizji SS Galicja.
Losy chłopca z Wołynia wrzuconego w tryby miażdżącej machiny ostatniej wojny wielokrotnie przekraczały ludzką wyobraźnię. Śmierć najbliższych, walki z banderowcami i Niemcami. „Pośmiertne” odznaczenie Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, będące zwieńczeniem dramatycznego szlaku bojowego i początkiem pięknej idei stworzenia prywatnego Muzeum Chwały Oręża Polskiego. Posłuchajcie opowieści o życiu Pułkownika Czesława Chmielewskiego i jego muzealnym dziedzictwie.
Pyrzany zostały w lipcu 1945 roku zasiedlone przez mieszkańców dawnej parafii Kozaki-Zazule koło Złoczowa. Pamięć o Kresach jest tu kultywowana w wielu rodzinach. Dzięki temu przeszłość Stojanowskich, Wilków, Czernieckich, Pańczyszynów czy Pełechów jest wciąż odkrywana i utrwalana. Losy podzłoczowskich rodów uwiecznił też w X tomie Kresowej Atlantydy profesor Stanisław Nicieja. Archiwa rodzinne pyrzańskich kresowian stanowią obecnie blisko 80% wszystkich opublikowanych plików.
Wśród fotografii sędziwej już pani Marii Pańczyszyn (z domu Kłak, ur. w 1928 roku) przywiezionych z rodzinnego domu z przysiółka Wapnica na Zazulach koło Złoczowa znajduje się jedyne zachowane zdjęcie zapomnianego bohatera wojny z bolszewikami w 1920 roku – majora Kazimierza Romańskiego. Warto poświęcić kilka słów tej niezwykłej postaci, której losy do 1945 roku związane były z mieszkańcami dawnej parafii Zazule-Kozaki koło Złoczowa, którzy zostali wysiedleni na Ziemię Lubuską.