Drugiego listopada 2019 roku dokonano oględzin reliktów założenia dworsko-folwarcznego Lenia na wschód od miejscowości Bołożynów, rejon buski obwód lwowski na Ukrainie (dawniej woj. tarnopolskie, pow. Złoczów), należącego do 1939 do rodziny Baworowskich.
Relikty znajdują się w oddaleniu ok. 3 km od wschodniego krańca wsi w lesie mieszanym z przewagą drzew liściastych.
Mapa WIG 1924, okolice Bołożynowa, widoczna Leśniczówka Lenia.
Na relikty założenia składają się trzy rozpoznane dotychczas obiekty.
-
Grobowiec/krypta rodziny Baworowskich, miejsce spoczynku Jerzego Erazma i Stefana.
Zachowała się krypta o wymiarach ok. 4 na 3,5 metra, poziomem posadzki nieznacznie wynosząca się ponad poziom gruntu. Jest to budowla o ścianach wykonanych z żelbetu, oraz wylewanej posadzki nadziemia. W stropie krypty znajdują się trzy prostokątne otwory, duży środkowy, oraz dwa małe boczne, dłuższym bokiem na linii wschód-zachód. W pobliżu znajdują się luźne kamienne detale grobowca. Krypta jest zalana wodą do poziomu stropu. Prawdopodobnie jest to gromadząca się dekadami woda deszczowa. Od wschodniej i południowej strony krypta jest okopana wzdłuż murów. Interpretowane jest to jako próba znalezienia bocznego wejścia, lub próby osuszenia krypty. Podstawowe pomiary głębokości wykazały, że w obiekcie jest ok, 1,5-1,8 metra wody, oraz nieznanej miąższości warstwa gałęzi, ziemi i szlamu. Nie ma pewności czy w krypcie dalej znajdują się szczątki ani w jakim są stanie.
W pobliżu krypty znaleziono duży drewniany krzyż, który ułożono następnie na jej wierzchu, oraz drewniane drzwi wymiarami pasujące do dużego otworu w stropie krypty.
Przed podjęciem prac ekshumacyjnych należy odpompować wodę, lub wykonać nawierty w bocznych ścianach krypty.
-
Hałda ziemi i gruzu (domniemane relikty jednego z budynków).
Mająca kilkanaście metrów szerokości hałda ziemi zmieszanej z gruzem, głównie ceglanym, w układzie prostokąta o bokach kilka na kilkanaście metrów i wysokości poniżej dwóch metrów znajduje się kilkanaście metrów na zachód od krypty. Są to prawdopodobnie gruzy jednego z obiektów założenia. Nie ma pewności czy znajdują się in situ, czy zostały w tym miejscu zsypane wtórnie.
-
Fundamenty budynku, wstępnie określanego jako dom mieszkalny.
W lesie, na zachodniej ścianie wykarczowanej polany, ok. 80-100 metrów na zachód od krypty znajduje się hałda gruzu, oraz odkryte głębokie fundamenty dużego podpiwniczonego budynku, o średnicy minimum kilkunastu metrów i układzie prostokąta.
Głębokie fundamenty podpiwniczonego budynku noszą ślady wielokrotnego, wielosezonowego rozkopywania. Ostatnie z nielegalnych prac nastąpiły maksymalnie kilka tygodni przed wizją z 2 listopada 2019 roku, co miało prawdopodobnie związek z rozejściem się po okolicy wiadomości, że rodzina spadkobierców Baworowskich wróciła do Leni.
Profile były wyraźne, hałdy niezasypane liśćmi z tej jesieni, a część fundamentów odsłonięta z zadziwiającą dokładnością. Z luźnych cegieł penetratorzy układali nawet wzmocnienia profili aby nie osypywała się na nich ziemia. Głębokość maksymalna wkopów wynosi aż ok. 3-3,5 metra. Rejon penetrowany był prawdopodobnie przy użyciu wykrywaczy metali – na drzewach i pod drzewami pozostawione były elementy złomu żelaznego wyciągniętego z ziemi i odłożonego jako bezwartościowy. O „wykrywaczowcach” wspominał również jeden z mieszkańców okolicy.
W rozgrzebanej ziemi, we wszystkich warstwach elementy ceramiki stołowej, oraz kafli piecowych, co może świadczyć, że obiekt był mieszkalny. Na hałdzie skorodowany nocnik.
W głębszej części wkopu warstwa spalenizny, mogąca być śladem pożaru i zapadnięcia drewnianej części, lub miejscem w którym gromadzono węgiel.
Niezbędne są dokładniejsze badania i analiza miejsca, oraz prace ekshumacyjne w krypcie.
W pobliżu Bołożynowa, w miejscu dawnej osady Kuliki znajduje się polski cmentarz, zachowała się część krzyży i nagrobków.
Notatkę sporządził:
Rafał Kierzkowski, e-mail: r.kierzkowski@student.uw.edu.pl
Fotografie w lepszej jakości znajdą Państwo tu: Lenia folwark, Bołożynów, powiat Złoczów, województwo tarnopolskie