Stepangród – Prurwa – K.O.P. Hoszcza: z Wołynia do Mościc. Losy Adama Oczkowskiego i jego żony Leontyny z domu Rudnickiej.

Historia, jakich wiele. Losy Adama i Leontyny. On wysoki, przystojny, odważny i zakochany. Ona dzięki temu uczuciu bardzo śmiała…

Pochodzą z małych miejscowości w powiecie Sarny, w województwie wołyńskim. Adam urodzony w 1914 roku w gromadzie Stepangród w gminie Włodzimierzec a Leontyna w 1919 roku we wsi Prurwa, też w gminie Włodzimierzec.

1937 Mapa z 1937 roku – Włodzimierzec – Stepangród – Prurwa – Sarny.

W marcu 1938 roku Adam stawia się w Rejonowej Komendzie Uzupełnień Sarny i rozpoczyna szkolenie jako celowniczy C.K.M (ciężki karabin maszynowy). We wrześniu tego samego roku zostaje wysłany do szkoły podoficerskiej Korpusu Ochrony Pogranicza. W marcu 1939 roku awansuje na starszego strzelca a w maju 1939 roku na stopień kaprala.

1938, 23 sierpnia, Niemirów. Pamiątka obozowa. Adam Oczkowski leżący z prawej strony.
1938 lub 1939 r. Pamiątka Święta Pułkowego.
1938 r. Modlitewnik Żołnierza Adama Oczkowskiego (2)
1939, 3 maja. Adnotacja Tak koledzy wyglądają kiedy się kochają. St sz. Oczkowski, Koryl, Samluch. Pilus, Lazur, Dolaczyński. Prochowicz. Baon. K.O.P. Hoszcza
1939, 23 czerwca. Przygotowanie do kąpieli w Horyniu. Adam Oczkowski pierwszy od lewej.
1939, 23 czerwca. K.O.P Hoszcza. Kąpiel w basenie na Horyniu.
1939, 30 lipca Hoszcza. Adam czwarty od góry.
1939, 30 lipca. Fotografia grupowa BAON KOP Hoszcza kompania CKM.

Wybucha II Wojna Światowa. Wiele się zmienia, ale nie wszystko. Gorące uczucie do żony i ojczyzny pozostało. Gdy 17 września 1939 roku napada na Polskę Związek Radziecki, Adam służy w Korpusie Ochrony Pogranicza Hoszcza na wschodzie Polski.

Po wkroczeniu Rosjan i rozbiciu jednostek broniących granic Polski 30 września Adam trafia do niewoli. Po uwolnieniu przedostaje się do partyzantki, gdzie melduje się w Zgrupowaniu Polskich Oddziałów Partyzanckich pod nazwą „Jeszcze Polska Nie Zginęła”. Leontyna jest swego rodzaju pomocnikiem, łącznikiem. Gdy na świecie pojawia się ich jedyny syn – Kaziu – Leontyna opuszcza oddział.

1939, 30 września. Fotografia przekazana Adamowi Oczkowskiemu przez Mariana Schabikowskiego na pamiątkę wspólnej niewoli.
1951 r. Metryka ślubu Adama i Leontyny Oczkowskich zawartego w parafii Włodzimirzec diecezji łuckiej w 1940 r.
1941 r. (około). Leontyna i Adam Oczkowscy partyzanci.

Z dala od rodziny nie może na nikogo liczyć. Trafia do przypadkowych gospodarstw na służbę w zamian za schronienie jej i dziecka. Jest bardzo ciężko. Z oddziału dostaje informacje, że partyzanci ruszają w dalszą drogę. Wówczas ona, w odpowiednim odstępie czasowym, rusza z dzieckiem „za nimi”. Najgorszy jest strach i głód. Nie wystarcza chleba. To co ma zawija w szmatkę i daje Kaziowi do ssania. Na dłużej starcza.

Wśród partyzantów był zdrajca. Czujność pozostałych żołnierzy pozwoliła jednak uniknąć tragedii. Gdy w oddziale nie było jednego z nich przeszli do innego zagajnika. Wówczas ich wcześniejsza kryjówka została zbombardowana. Pod koniec 1943 roku Adam trafia do obozu niemieckiego. Zostaje odbity przez Wojska Polskie.

Tułaczka trwa 4 lata. Kaziu umiera w wieku niespełna 3 lat. Zostaje TAM, wśród obcych.

1944-1945 (około). Leontyna i Adam Oczkowscy jako partyzanci w czasie okupacji niemieckiej.
1944. Zaświadczenie wydane 6 stycznia 1944 roku przez dowódcę Roberta Satanowskiego i Sztab Zgrupowania Polskich Oddziałów Partyzanckich JESZCZE POLSKA NIE ZGINĘŁA dla starszego strzelca Adama Oczkowskiego służącego w oddziale im. Tadeusza Kościuszki.
1944, 27 listopada. Tłumaczenie, wykonane w 1961 roku, zaświadczenia Leontyny Oczkowskiej o utracie majątku na Wołyniu w czasie okupacji niemieckiej

Adam ze względów zdrowotnych od kwietnia 1944 roku zostaje przeniesiony do 32 oddziału jako działonowy. Jest ceniony przez kompanów i dowództwo. We wrześniu 1945 roku awansuje na plutonowego.

1944, 18 kwietnia. Orzeczenie lekarskie Adama Oczkowskiego
28.05.1945. Leontyna i Adam Oczkowscy.

Już razem wyjeżdżają na ziemie odzyskane. Przez trzy lata mieszkają w Stawie (powiat Myślibórz).

1950 r. (około). Leontyna i Adam Oczkowscy. Gospodarstwo w Stawie (myśliborskie).

W 1952 roku przeprowadzają się do Mościc i zajmują dom byłej karczmy i piekarni Paula Barkuskyego.

Mościce lata 30. XX wieku. W tym wyższym domu od 1952 roku mieszkali Oczkowscy. Na widokówce jest karczma i piekarnia.

Fotografia tabliczki mocowanej do uprzęży konia Paula Barkusky z Mościc.

W domu, w którym zamieszkali Oczkowscy, Paul Barkusky miał karczmę a w budynku obok piekarnię. W latach 30. XX wieku wybudował salę. Wszystkie trzy budynki były połączone ścianami do siebie.

1955 r. (około). Mościce – Leontyna i Adam Oczkowscy.
1955 r. Adam Oczkowski. Legitymacja Związków Zawodowych Pracowników Przemysłu Drzewnego i Terenowego.

Adam jest członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Chętnie opowiada o wojnie. Nawet o tak niewygodnym w czasach komuny fakcie, że ZSRR dokonało zbrojnej napaści 17 września 1939 roku (bez określonego w prawie międzynarodowym wypowiedzenia wojny) na Polskę, będącą od 1 września 1939 roku w stanie wojny z III Rzeszą. I nie uważał tego za „wyzwoleńczy pochód Armii Czerwonej”.

1946. Żołnierzowi Demokracji Adamowi Oczkowskiemu za walkę z najeźdźcą niemieckim. O Polskę, Wolność i Lud.

W 1976 roku, Uchwałą Rady Państwa zostaje odznaczony Krzyżem Partyzanckim.

W 1977 roku, Uchwałą Rady Państwa zostaje odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 1979 roku, rozkazem personalnym zostaje mianowany na sierżanta.

Wśród mieszkańców Mościc Adam cieszył się szacunkiem. Społecznie pomagał pisać podania i pisma urzędowe. Jego pasją stały się pszczoły. Miał pokaźną pasiekę w której razem z Leontyną doglądał uli.

On z zasługami, orderami. Ona zawsze przy nim. On, wie że bez niej nie stałby się takim człowiekiem.

On umiera w grudniu 1981 roku. Ona bierze pod opiekę dorastającego siostrzeńca, który opiekuje się nią do końca. W maju 2011 roku „dołącza” do Adama.

1983 r. List wysłany do Leontyny Oczkowskiej przez dyrektora Teatru Wielkiego w Warszawie Roberta Satanowskiego.
2023 r. Grób Leontyny i Adama Oczkowskich na cmentarzu w Mościcach.

Pozostały pamiątki w postaci fotografii, odznaczeń, munduru wojskowego przekazanego do prywatnego Muzeum Chwały Oręża Polskiego w Witnicy jak i pamiętnika spisanego przez Adama (podstępnie wykradzionego przez osobę pracującą w gazecie pod pretekstem opublikowania wspomnień).


Obszerny materiał ilustracyjny związany z życiem Państwa Oczkowskich znajdą Państwo tu: Oczkowski Adam (1914-1981) i Leontyna z Rudnickich (1919-2011) Sarny (Wołyń) –> Staw (powiat Myślibórz) –> Mościce (powiat Gorzów Wlkp.)


Autorzy materiału:

Elżbieta Rożniata-Oczkowska e-mail: ela.oczko@poczta.onet.pl

Andrzej Wysoczański e-mail: andrzej.wysoczanski@o2.pl

Mościce (Blumberg) na tropach swej historii