Znalezisko na strychu kościoła w Pyrzanach. Postscriptum.

Poza obrazem opisanym w poprzednim materiale znaleziono też wówczas znaczną ilość papierów: rękopisów pieśni, modlitw czy powojennych gazet. W całej masie praktycznie bezwartościowych śladów po mieszkańcach Kozaków i Pyrzan kilka z nich zasługuje na szczególną uwagę.

Rękopis ks. Michała Kralla: W Lubuskiej ziemi, ojczystej krainie, z Twych łask Maryjo, Rokitno hen słynie…

Najciekawsze są rękopisy, teksty modlitw czy pieśni, napisane przez legendarnego księdza Michała Kralla – pierwszego (i ostatniego) kozackiego i pierwszego pyrzańskiego proboszcza. Jeden tekst zasługuje na wyróżnienie – pieśń (?) O śliczna gwiazdo morza, Co świecisz w niebios tle. Jej druga zwrotka zaczyna się frazą: Na to biedne wygnanie, Jasny Twój promień rzuć. Czy była to pieśń śpiewana przez naszych przodków w czasie transportu po wysiedleniu z Kozaków?

Rękopis ks. Michała Kralla: O śliczna gwiazdo morza?

Uważny czytelnik między zwrotką III a IV zauważy kontrastujący z treścią kościelnej pieśni starszy zapis: Ostry nieżyt żołądka. Jeśli odwrócimy kartkę to zobaczymy fragment zapisów księgi zgonów ze Złoczowa. I jest to ewidentnie fragment dokumentacji urzędowej a nie wyznaniowej. Zapisy dotyczą zgonów w 1909 roku ? zmarłego w szpitalu żydowskim Szaji Lustiga ze Złoczowa (Szaja Lustig) i zmarłego w szpitalu powszechnym Semena Stechela (Semen Stechel), żebraka, syna Salomona i Ewy Stechel ze Snowicza. Nasuwa się pytanie ? jak karty z księgi zgonów trafiły do ks. Kralla? Czyste miejsce zostało wykorzystane do zapisania pieśni ? tak radzono sobie po wojnie w obliczu deficytu czystego papieru. Inne rękopisy ks. Michał sporządził na odwrocie poniemieckich druków.

Rękopis ks. Michała Kralla: O śliczna gwiazdo morza…Tył karty ? księga zgonów ze Złoczowa.

Na strychu pyrzańskiego kościoła znaleziono jedną fotografię przedstawiającą ks. Grzegorza Tuligłowicza i ks. Michała Kralla. Można ją datować na lata 1959-1961 kiedy Tuligłowicz był wikarym w Pyrzanach.

Ks. G. Tuligłowicz, ks. M. Krall, Pyrzany ok. 1959-1961.

Innym ciekawym znaleziskiem są obrazki prymicyjne księży pochodzących z Kozaków: z 1939 roku ks. Józefa Ferensowicza i z 1966 roku ks. Józefa Kłaka. Szczególnie ten pierwszy jest ciekawy, gdyż Ferensowicz pierwszą mszę odprawił w kościele parafialnym na Kozakach-Zazulach. Jest to też inna odmiana obrazka, który znajduje się w zbiorach Bożeny Pańczyszyn z Gorzowa Wlkp. (zob. kolekcję: LESIUK ANTONINA CÓRKA KAROLA (1922-2011) KOZAKI -> PYRZANY oraz FERENSOWICZ JÓZEF SYN KAROLA (1915-1999) STANISŁAWÓW -> OPOLE -> WITNICA).

Obrazek prymicyjny ks. J. Ferensowicza, Lwów ? Zazule 1939.

Obrazek prymicyjny ks. J. Kłaka, Czestochowa ? Pyrzany 1966.

Wszystkie archiwalia papierowe zostały zdeponowane w Archiwum Diecezjalnym w Zielonej Górze i uzupełnią zasób archiwalny parafii Pyrzany.

Po raz wtóry chciałbym wyrazić słowa uznania dla mieszkańców Pyrzan, którzy nie wyrzucili jak to często bywa, znalezionych archiwaliów. Nie mają one wartości materialnej, ale są cennymi pamiątkami kozacko-pyrzańskiej społeczności.

Pyrzany 20.11.2021, sortowanie znalezisk.

Pyrzany 20.11.2021, sortowanie znalezisk. Sołtys Izabela Araszczuk, Anna, Bartek i Henryk Stojanowscy.

Opracował: Bogusław Mykietów, aka@mykietow.pl