Zapewne nie kupiłbym tych gazet, gdyby nie artykuł mówiący o odznaczeniu czerwonoarmisty Stanisława Łotockiego medalem za bojowe zasługi. Znałem to nazwisko z opowieści śp. Stefana Kozaka o Łotockim z Kozakowej Góry, który na ochotnika wstąpił do Dywizji SS Galicja a wrócił do rodzinnej wsi udekorowany medalami jako bohater Związku Radzieckiego. Takie to były, czasami zaskakujące, wojenne losy…
Wprawdzie nie o tym Łotockim była mowa w artykule, ale i tak uznałem, że warto je kupić. Cena nie była wygórowana – 40 zł za niewielki zbiór gazet i prasowych wycinków w języku ukraińskim z lat 1919-1945. Tym sposobem mogę Państwu przedstawić, zakupione w niedzielę 10 lipca 2022 roku na giełdzie staroci w Legnicy bardzo ciekawe materiały prasowe – świetny materiał źródłowy naznaczony w większości sowiecką propagandą nie mającą wiele wspólnego z faktami – szczególnie teksty z 1939 roku, gdzie „pańską” Polskę przedstawiano jako kraj zbrodni i ucisku ukraińskich mas ludowych.
Giełda staroci odbywa się co miesiąc zawsze w drugą niedzielę miesiąca na legnickim rynku w godzinach 7-14 i warto tam zaglądać.
Opis kolejnych egzemplarzy (link do skanów znajduje się na dole strony):
1919, 18 marca, Lwów, Naprzód. Robotnicza gazeta (Bперед. Pобітнича газета), tu m.in. sprawa ukraińskich sędziów, nagonka na służące Ukrainki, ogłoszenia, polska inteligencja we wschodniej Galicji.
1939, 1 października, Lwów, Wolna Ukraina (Вільна Україна). 2 karty. Tu m.in. odnalezieniu zakopanej broni, rezolucji inteligencji miasta Lwowa, o ofiarach polskiego terroru (Stryj).
1939, 10 października, Stryj, Leninowskim szlakiem, (Ленінським шляхом), 2 karty, tu m.in. o wyborach, o mordowaniu Ukraińców i paleniu wsi przez Polaków.
1944, 4 kwietnia, Moskwa, ulotka Wieści z radzieckiej ojczyzny (Bісті з радянської батьківщини) – tu m.in. straty wojsk niemieckich.
1944, 8 kwietnia, Moskwa, ulotka Wieści z radzieckiej ojczyzny (Bісті з радянської батьківщини) – tu m.in. historyczne zwycięstwo Czerwonej Armii.
1944, 1 listopada, Lwów, Wolna Ukraina (Вільна Україна). 1 karta (połowa numeru). Tu m.in. o wyróżniających się odwagą czerwonoarmistach – braciach Łotockich (Stanisław otrzymał medal za bojowe zasługi. List Łotockich do rodzinnej wsi – Kosteniów powiat Pomorzany. 5 rocznica wcielenia zachodniej Ukrainy do Związku Radzieckiego.
1945, 22 maja, Stryj, Leninowskim szlakiem, (Ленінським шляхом), tu m.in. odpowiedź towarzysza Stalina na list korespondenta Times’a dotyczącego aresztowania polskich generałów.
1945, 2 czerwca, Stryj, Leninowskim szlakiem, (Ленінським шляхом), tu m.in. o aresztowaniu sióstr Hitlera, o banderowcach, o wielkim rosyjskim narodzie.
1945, 10 lipca, Stryj, Leninowskim szlakiem (Ленінським шляхом), tu m.in. o ostatecznym terminie wyznaczonym do ujawnienia członkom nacjonalistycznych band, sprawa greckokatolickiej cerkwi na Zachodniej Ukrainie.
1945, 11 lipca, Drohobycz, Radziecka Ukraina (Pадянська україна). Tu m.in. z dziejów walki narodu ukraińskiego przeciw cerkiewnej unii, podpisanie ugody między Związkiem Radzieckim a rządem tymczasowym w Polsce.
1945, 5 sierpnia, Stryj, Leninowskim szlakiem (Ленінським шляхом), tu m.in. odbudowa miasta Stryj (fot.), podsumowanie ostatniego roku, o wkroczeniu Niemców w 1941 do Stryja i ich rządach.
Wycinki prasowe:
1943, lipiec, fragment gazety, tu o naborze Ukraińców do SS i Wermachtu, Sambor – W ojczyźnie hetmana Sahajdacznego.
1944, fragment gazety z rysunkiem satyrycznym 1941-1944.
1944, fragment gazety z rysunkiem satyrycznym Widok na Moskwę i na odwrót.
1944, fragment gazety, wręczenie Orderu Zwycięstwa Stalinowi.
1945, fragment gazety z planem stref okupacyjnych Niemiec.
1945, 24 czerwca, Zwyciężyliśmy, balet Lilia, prasa zagraniczna o wyroku na uczestników polskiego podziemia na tyłach Armii Czerwonej. Fragment gazety Radziecka Ukraina (Pадянська україна).
1945 Na międzynarodowe tematy. Fragment gazety Radziecka Ukraina (Pадянська україна), Tu m.in. Równe, Drohobycz.
1945 Ostatnie nowiny i fot z meczu Dynamo Moskwa – Dynamo Kijów. Fragment gazety Radziecka Ukraina? (Pадянська україна).
1945, trzy wycinki prasowe.
1945 Wasyl Rusyn i jego przyjaciele. Fragment gazety Radziecka Ukraina (Pадянська україна).
Wszystkie pliki z możliwością powiększenia znajdują się tu: Stryj, Drohobycz, Lwów 1919-1945. Propagandowa prasa czasów wojny.
Bogusław Mykietów, aka@mykietow.pl