Stojanowscy z Zazul-Kozaków koło Złoczowa – obrońcy Kresów

Przedstawiamy pierwszą część kolekcji fotografii rodziny Stojanowskich z Kozaków – rodu mieszkającego na przedmieściach Złoczowa przynajmniej od XVII wieku. Znajdą tam Państwo m.in najstarszą fotografię (z ok. 1905 roku) przedstawiciela Stojanowskich – urodzonego w 1883 roku Jana (syna Józefa Stojanowskiego i Marii Dudar).

W 1908 roku wykonano fotografię Wojciecha, w kolejnych latach Stanisława, Jacka i Anny, Stojanowskich. Córka Jana – Maria po mężu przyjęła nazwisko Kozak – stąd nazwa całej kolekcji. Mamy też osoby niespokrewnione – np. na fotografii wykonanej w czasie II wojny światowej przed kopalnianym szybem na Kozakach-Zazulach. Wszystkich znanych zdjęć kopalni Kozaki-Zazule sprzed 1945 roku znamy zaledwie trzy sztuki, co świadczy o rzadkości ujęcia.

Zbiór jest wyjątkowy, gdyż przedstawia dzieci Józefa i Marii Stojanowskich i ich licznych potomków na przestrzeni 50 lat. Niebawem uzupełnimy ten niezwykły dla genealoga materiał o kolejne fotografie tej rodziny – tym razem z kolekcji rodzinnej Anieli Stojanowskiej.

Dziś, gdy na Ziemi Lubuskiej dyskryminuje się przeszłość Kresowian, gdy lubuskie uczelnie i muzea wolą zajmować się niemiecką historią niż losami przodków obecnych mieszkańców, musimy sami mówić i przypominać o naszych bohaterach. Na 100-lecie odzyskania niepodległości, zasługują na przypomnienie. Dlatego wyróżniamy fotografię z omawianej kolekcji – z 13 lipca 1942 roku, na której jest Aniela Stojanowska – dziś ciesząca się dobrym zdrowiem 98-letnia (!) emerytka, porucznik Wojska Polskiego.

Przedstawiamy zdjęcie niezwykłe. Przechowywane jak relikwia w zbiorach kilku rodzin pochodzących z Kozaków-Zazul koło Złoczowa. Kwiat damskiej młodzieży przed kościołem na Kozakach. Pokolenie urodzone w wolnej Polsce, wtedy – w 1942 roku zmuszone do walki w jej obronie.

Aniela Stojanowska (ur. 16.06.1920 na Kozakach) jest oznaczona numerem 14. W czasie gdy była robiona fotografia była już zaprzysiężonym szeregowym żołnierzem Armii Krajowej, o pseudonimie Jadwiga. W jej domu rodzinnym (Jana i Katarzyny Stojanowskich) na Kozakach była placówka AK i skład broni (dom stał na brzegu wsi od strony Wapnicy). Narzeczonym Anieli (późniejszym mężem) był Władysław Stojanowski (1917-2009) – żołnierz (pseudonim Róg i Bolek) oddziału dywersyjnego X5 Armii Krajowej Obwód Złoczów.

Obok Anieli stoi jej przyjaciółka Hanna Wilk (nr 13, po mężu Czerniecka, ur. 1920 – zm. 2011), która także była żołnierzem Armii Krajowej. 16 marca 1944 roku uczestniczyła w konspiracyjnym spotkaniu w domu Macieja Stojanowskiego, gdy żołnierze Dywizji SS Galicja zaatakowali Kozaki by zgładzić Polaków. To tam grupa młodych ludzi rozpoczęła obronę, dzięki czemu powstrzymano zajęcie i spalenie wsi do czasu przybycia posiłków? Po wojnie mieszkała w Gorzowie Wielkopolskim. Dożyła sędziwego wieku (91 lat), jak mówiła mi w 2011 roku, w czasie krótkiego wywiadu, dzięki sosnowej spirytusowej nalewce, którą miałem możliwość próbować.

Na 100-lecie odzyskania niepodległości nie musimy szukać bohaterów w Warszawie. Mamy swoich, którymi niestety nie interesują się lubuskie uczelnie i muzea. Dlatego sami uparcie musimy o nich mówić i przypominać. Bez nich nie byłoby wolnej Polski.

Kolekcję fotografii znajdą Państwo tu: KOZAK MARIA CÓRKA JANA (1911-2009). KOZAKI -> BIAŁCZ

Wkrótce przedstawimy kolekcję rodzinną Anieli Stojanowskiej, która uzupełni omawiany zbiór. Poznamy losy Stojanowskich utrwalone na fotografiach na przestrzeni ponad 100 lat!

Specjalne podziękowania dla Pani Teresy Duk z Gorzowa Wlkp. – właścicielce kolekcji, za umożliwienie zeskanowania i za czas poświęcony na opisanie znajdujących się na fotografiach osób.

Zapraszamy do polubienia naszego profilu na Facebooku.

https://www.facebook.com/ArchiwumKresowe/

Bogusław Mykietów, Zielona Góra